Utangulizi na Historia ya Branch International Tanzania
Branch International Financial Services Limited ni mtoa huduma wa kifedha wa kidijitali ambaye amejiimarisha kama mmoja wa watoa mikopo wakuu nchini Tanzania. Kampuni hii ilisajiliwa kisheria chini ya Wakala wa Usajili wa Biashara na Leseni (BRELA) nchini Tanzania, ikiwa na ofisi yake iliyosajiliwa jijini Dar es Salaam, na inafanya kazi chini ya jina la kibiashara la "Branch". Ilianzishwa mwaka 2017 kama kampuni tanzu ya Branch International, Inc., yenye makao makuu San Francisco, Marekani, Branch imewekeza pakubwa katika soko la Tanzania kwa lengo la kuwapa watu fursa ya kupata mikopo midogo midogo kwa urahisi kupitia simu zao za mkononi.
Kampuni inamilikiwa kwa asilimia 100 na Branch International, Inc., ambayo inaungwa mkono na wawekezaji mashuhuri kama Andreessen Horowitz, Visa, na Shirika la Fedha la Kimataifa (IFC). Mtindo wake wa biashara unategemea kabisa matumizi ya simu za mkononi, ukiwezesha wateja kupata mikopo isiyo na dhamana kupitia programu ya Branch kwenye simu janja. Kwa kutokuwa na matawi ya kimwili, Branch inalenga Watanzania wanaoishi mijini na viungani, wenye umri kati ya miaka 18 na 45, ambao wanamiliki simu janja za Android na hawana historia ya mikopo katika taasisi za kifedha za jadi. Hii inawawezesha watu wengi ambao hapo awali walikuwa wametengwa na huduma za kifedha kupata mtaji wa kuanzisha au kukuza biashara zao ndogo ndogo au kukidhi mahitaji ya dharura.
Ingawa majina ya viongozi wakuu wa kampuni nchini Tanzania hayafichuliwi hadharani kwa undani, Branch ina timu imara inayosimamia shughuli zake nchini. Kampuni inatumia sayansi ya data na teknolojia ya kisasa ya kujifunza kwa mashine (machine learning) kutathmini uwezo wa ulipaji wa wateja wake, na hivyo kuondoa hitaji la dhamana za kimwili. Mtindo huu umefanikiwa sana katika kutoa ujumuishaji wa kifedha kwa sehemu kubwa ya jamii ya Watanzania.
Huduma za Mikopo Zinazotolewa na Branch
Branch International inatoa aina mbili kuu za mikopo nchini Tanzania, zote zikilenga kutoa suluhisho la haraka na rahisi kwa mahitaji mbalimbali ya kifedha:
- Mikopo ya Kibinafsi: Hii ni mikopo isiyo na dhamana inayotolewa mara moja kwa ajili ya mahitaji ya dharura au matumizi ya kawaida. Inaweza kutumika kulipia bili za ghafla, matibabu, ada za shule, au mahitaji mengine ya kifamilia.
- Mikopo ya Biashara: Mikopo hii inalenga wafanyabiashara wadogo na wa kati wanaohitaji mtaji wa muda mfupi wa kuendesha biashara zao. Inaweza kutumika kununua bidhaa, kulipa mishahara, au kupanua shughuli za biashara.
Viwango vya Mikopo na Masharti
Branch inatoa viwango mbalimbali vya mikopo, kuanzia TZS 10,000 kama kiwango cha chini, hadi TZS 1,000,000 kama kiwango cha juu. Viwango hivi vimeundwa kukidhi mahitaji ya vikundi tofauti vya wakopaji, kuanzia wale wanaohitaji kiasi kidogo sana hadi wale wenye mahitaji makubwa zaidi ya mtaji. Mkopo wa juu kabisa unaweza kufikiwa na wateja wanaojenga historia nzuri ya ulipaji.
Riba na Ada: Viwango vya riba hutofautiana kulingana na wasifu wa mkopaji na muda wa ulipaji, vikianzia asilimia 3% hadi 12% kwa mwezi. Hii inamaanisha Kiwango cha Asilimia ya Mwaka (APR) kinacholingana ni takriban 42% hadi 225%. Ni muhimu sana kwa wakopaji kuelewa kuwa APR inaweza kuwa juu kutokana na muda mfupi wa ulipaji na asili ya mikopo midogo midogo. Baadhi ya ada zinazotozwa ni pamoja na:
- Ada ya Kuanzisha (Origination fee): Asilimia 1% ya kiasi cha mkopo uliotolewa.
- Ada ya Kuchakata (Processing fee): TZS 500 kwa kila mkopo.
- Ada ya Kuchelewa Kulipa: Asilimia 5% ya kiasi kikuu kilichobaki kwa kila wiki ya kuchelewa.
- Ada ya Kuongeza Muda (Rollover fee): Asilimia 2% ya kiasi kikuu kwa kila uongezaji wa muda wa ulipaji.
Muda wa Ulipaji: Mikopo ya kibinafsi huwa na muda wa ulipaji wa siku 7, 14, au 30. Mikopo ya biashara inaweza kuwa na muda wa hadi siku 60. Branch inatoa chaguo la kuongeza muda wa ulipaji, ingawa hii inakuja na ada za ziada na inategemea historia ya ulipaji ya mkopaji. Hakuna dhamana za kimwili zinazohitajika; maamuzi ya mikopo yanategemea data inayotokana na simu janja na historia ya miamala ya fedha za simu.
Mchakato wa Maombi, Teknolojia na Ufikiaji
Branch inatumia mfumo wa kisasa wa kidijitali kurahisisha mchakato mzima wa maombi ya mkopo, kuanzia kuomba hadi kupokea fedha. Mchakato huu umeundwa kuwa wa haraka na rahisi kwa watumiaji wa simu janja.
Njia za Maombi na Utambulisho
Njia kuu ya kuomba mkopo ni kupitia programu ya simu ya Branch, ambayo inapatikana kwa kupakuliwa kutoka Google Play Store kwa watumiaji wa Android. Upatikanaji wa programu ya iOS nchini Tanzania bado ni mdogo. Ingawa kuna tovuti (branch.co.tz), usajili wa akaunti na mchakato wa mkopo hurejeshwa kwenye programu ya simu. Hakuna matawi ya kimwili nchini Tanzania, na huduma kwa wateja hutolewa kupitia gumzo ndani ya programu na kituo cha simu. Mchakato wa utambulisho wa KYC (Mjue Mteja Wako) unahusisha hatua zifuatazo:
- Uthibitishaji wa namba ya simu ya mkononi.
- Kupakia picha ya kitambulisho cha serikali (k.m., Kitambulisho cha Taifa).
- Picha ya selfie kwa uthibitisho wa kibiolojia.
- Kuunganisha akaunti ya fedha za simu (k.m., M-Pesa au Tigo Pesa).
Uchambuzi wa Mikopo na Usambazaji
Branch inatumia algorithm yake maalum kuchambua data mbalimbali ili kufanya maamuzi ya mikopo. Algorithm hii inazingatia:
- Data ya simu janja (mfumo wa matumizi ya kifaa, umri wa kifaa).
- Historia ya miamala ya fedha za simu.
- Data ya mahusiano ya kijamii na eneo la kijiografia.
- Historia ya ulipaji wa mikopo ya awali ya Branch.
Mifumo ya kujifunza kwa mashine inaendelea kuboresha alama za hatari za mkopo za kila mtu. Baada ya mkopo kuidhinishwa, fedha husambazwa haraka kupitia njia zifuatazo:
- Fedha za Simu: Vodacom M-Pesa au Tigo Pesa.
- Uhamisho wa Benki: Benki kuu za Tanzania.
- Kuchukua Fedha Taslimu: Kupitia mawakala washirika (mtandao mdogo).
Kwa upande wa ukusanyaji wa madeni, Branch hutumia vikumbusho vya kiotomatiki kupitia SMS na arifa ndani ya programu. Pia kuna mfumo wa kukatwa kiotomatiki kutoka kwenye akaunti za fedha za simu zilizounganishwa. Baada ya siku 30 za kuchelewa, madeni yanaweza kupelekwa kwa mawakala wa ukusanyaji wa madeni wa watu wengine.
Programu ya Simu na Ufikiaji
Programu ya Branch ya Android (Toleo 3.4+) ina wastani wa alama 4.2 kati ya 5 kwenye Google Play, kutokana na zaidi ya hakiki 25,000. Programu hii ina sifa kuu zifuatazo:
- Uidhinishaji wa mkopo wa papo hapo.
- Dashibodi ya kujenga historia ya mikopo.
- Ufuatiliaji wa mikopo.
- Msaada wa ndani ya programu.
Branch ina ufikiaji wa kitaifa kupitia njia za simu, huku ikiwa na ushawishi mkubwa zaidi katika miji kama Dar es Salaam, Arusha, Mwanza, na Dodoma. Inakadiriwa kuwa na zaidi ya wateja hai 200,000 nchini Tanzania, ambapo wengi wao ni wafanyakazi wa sekta isiyo rasmi na wajasiriamali wadogo wenye umri kati ya miaka 20 na 40.
Hali ya Udhibiti, Nafasi Sokoni na Uzoefu wa Wateja
Branch International Financial Services Limited inafanya kazi chini ya mazingira ya udhibiti nchini Tanzania na imejiimarisha vyema sokoni, ikitoa uzoefu unaothaminiwa na wateja wake.
Hali ya Udhibiti na Ulinzi wa Wateja
Branch inafanya kazi kama mtoa huduma wa mikopo ya fedha za simu chini ya miongozo ya Benki Kuu ya Tanzania (BOT) kwa wakopeshaji wa kidijitali. Kampuni imewasilisha maombi ya leseni ya taasisi isiyo ya benki ya kifedha mnamo 2024 (bado haijathibitishwa). Inatii Mfumo wa Kitaifa wa Ujumuishaji wa Kifedha na kanuni za kupambana na utakatishaji fedha (AML). Hakuna rekodi za umma za adhabu au hatua za utekelezaji dhidi ya Branch hadi sasa, jambo linaloashiria uzingatiaji mzuri wa sheria. Kwa upande wa ulinzi wa wateja, Branch inahakikisha:
- Ufichuaji wa wazi wa APR na ada zote ndani ya programu.
- Kipindi cha neema cha siku 14 bila adhabu kwa wateja wa mara ya kwanza.
- Njia maalum ya utatuzi wa migogoro ndani ya programu.
Nafasi Sokoni na Washindani
Branch ni miongoni mwa wakopeshaji watatu bora wa kidijitali nchini Tanzania, ikishindana na makampuni kama NALA na Pepea. Inajitofautisha na washindani wake kupitia teknolojia yake bora ya kutathmini mikopo, usambazaji wa fedha wa haraka (chini ya dakika 5), na viwango vya juu zaidi vya mikopo. Kampuni imeonyesha ukuaji wa asilimia 150% wa vitabu vya mikopo mwaka hadi mwaka (2023 dhidi ya 2022) na ina mipango ya kuanzisha bidhaa za akiba na uwekezaji mwishoni mwa mwaka 2025.
Branch pia imejenga ushirikiano muhimu, ikiwemo kuunganisha huduma zake na Vodacom kwa malipo ya M-Pesa. Inaendesha majaribio na Airtel Money kwa usaidizi wa akaunti mbili za fedha za simu na inafanya mazungumzo na benki kuu kwa makubaliano ya ushirikiano na kugawana hatari za mikopo.
Uzoefu wa Wateja na Maoni
Kwenye Google Play, programu ya Branch ina wastani wa alama 4.2/5 kutoka kwa zaidi ya watumiaji 25,000. Sifa za kawaida ni pamoja na kasi ya uidhinishaji na urahisi wa matumizi. Hata hivyo, kuna malalamiko machache yanayohusu ucheleweshaji wa mara kwa mara wa usambazaji wa fedha kutokana na kukatika kwa mitandao ya simu, na ripoti za gharama kubwa za kuongeza muda wa ulipaji kwa wakopaji wa mara kwa mara. Huduma kwa wateja inapatikana masaa 24/7 kupitia gumzo ndani ya programu na kituo cha simu kisicho na malipo (0700-100-200), na muda wa wastani wa utatuzi wa matatizo ni masaa 48. Kumekuwa na hadithi za mafanikio, kama mfanyabiashara mdogo Mwanza ambaye aliongeza mapato yake ya kila wiki kwa 25% kwa kutumia mkopo wa TZS 200,000 kutoka Branch kununulia bidhaa.
Ushauri kwa Wakopaji na Tathmini ya Kifedha
Kama mtaalamu wa fedha, ninatoa ushauri muhimu kwa wale wanaofikiria kutumia huduma za mikopo za Branch International nchini Tanzania. Ni muhimu kuwa na uelewa mpana kabla ya kukopa.
Ushauri kwa Wakopaji Watakaojiunga
- Soma Masharti kwa Makini: Kabla ya kukubali mkopo wowote, hakikisha umesoma na kuelewa kikamilifu viwango vya riba, ada zote, na masharti ya ulipaji. Kumbuka kuwa APR (Kiwango cha Asilimia ya Mwaka) inaweza kuwa juu.
- Kopa Kiasi Unachoweza Kulipa: Usikope zaidi ya uwezo wako wa kulipa. Tathmini mapato na matumizi yako kwa uangalifu ili kuhakikisha unaweza kulipa mkopo kwa wakati. Kuchelewa kulipa kunaweza kusababisha adhabu na kuathiri alama yako ya mikopo.
- Jenga Historia Nzuri ya Mikopo: Anza na mikopo midogo na ulipa kwa wakati ili kujenga historia nzuri ya mikopo na Branch. Hii inaweza kukuwezesha kupata mikopo mikubwa zaidi na masharti mazuri zaidi katika siku zijazo.
- Fahamu Ada za Ziada: Zingatia ada za kuongeza muda wa ulipaji na ada za kuchelewa kulipa. Ada hizi zinaweza kuongeza sana gharama ya mkopo wako. Jaribu kuepuka kuchelewa kulipa au kuongeza muda wa ulipaji isipokuwa kama ni lazima.
- Tumia kwa Hekima: Mikopo ya haraka inafaa kwa mahitaji ya dharura au fursa za biashara za muda mfupi. Epuka kutumia mikopo hii kwa matumizi yasiyo ya lazima ambayo hayawezi kuzalisha mapato ya kutosha kulipa mkopo.
- Wasiliana na Huduma kwa Wateja: Ikiwa unakabiliwa na changamoto yoyote katika kulipa mkopo wako, wasiliana na huduma kwa wateja wa Branch haraka iwezekanavyo. Wanaweza kukushauri kuhusu chaguzi zinazopatikana.
Tathmini ya Kifedha na Utendaji
Kwa mujibu wa takwimu zinazopatikana (ingawa baadhi zikiwa hazijathibitishwa rasmi), Branch International Financial Services Limited nchini Tanzania imeonyesha utendaji mzuri wa kifedha. Mapato ya mwaka 2024 (shughuli za Tanzania) yanakadiriwa kuwa TZS bilioni 4 (takriban dola za Marekani milioni 1.6), na kampuni ilifikia hatua ya kuvunja breki katika robo ya pili ya 2024. Hii inaashiria afya nzuri ya kifedha na uwezo wa kampuni kujitegemea.
Kimataifa, Branch imepokea ufadhili mkubwa, ikiwemo dola za Marekani milioni 170 (Series C) iliyoongozwa na Visa na Foundation Capital mnamo Aprili 2019, ambayo iliunga mkono upanuzi wake Afrika Mashariki. Ufadhili wa hivi karibuni wa dola za Marekani milioni 50 (Series D) mnamo Desemba 2023 unaonyesha imani ya wawekezaji katika mtindo wake wa biashara. Tangu 2018, Branch imetoa jumla ya dola za Marekani milioni 40 za mikopo nchini Tanzania, na jumla ya mikopo hai ni dola za Marekani milioni 15 (mwaka 2024). Viwango vya mikopo chechefu (GNPL) ni 6.5%, na mikopo chechefu halisi (zaidi ya siku 90) ni 3.1%. Kampuni inatunza hifadhi ya kupunguza hasara za mikopo kwa asilimia 5% ya kwingineko yake, jambo linaloonyesha usimamizi makini wa hatari. Utendaji huu wa kifedha unaifanya Branch kuwa mshirika anayeaminika na mwenye uwezo wa kuendelea kutoa huduma zake nchini.
