Utangulizi na Historia ya Phonce Finance nchini Tanzania
Phonce Finance ni jukwaa la kidijitali la utoaji mikopo nchini Tanzania, lililobobea katika kutoa mikopo midogo midogo isiyo na dhamana kupitia njia za simu za mkononi. Kampuni hii ilianzishwa mnamo mwaka 2018 na wajasiriamali wa teknolojia ya fedha, Aisha Bakari na John Mwakyembe. Tangu kuanzishwa kwake, Phonce Finance imejitahidi kuziba pengo la upatikanaji wa fedha kwa watu binafsi na wafanyabiashara wadogo ambao mara nyingi hawahudumiwi vizuri na benki za jadi nchini humo. Kampuni imesajiliwa rasmi nchini Tanzania chini ya Namba ya Usajili wa Kampuni 142376, kuanzia Machi 12, 2018.
Mfumo wa biashara wa Phonce Finance unazingatia utoaji wa mikopo kupitia programu maalum ya simu janja na pia kupitia namba fupi ya USSD, kuhakikisha huduma inawafikia hata wale wasio na simu janja. Wateja wake wakuu ni pamoja na wafanyakazi wa sekta za umma na binafsi, wafanyabiashara wadogo wadogo, wakulima wadogo, na wajasiriamali wenye umri wa miaka 22 hadi 45. Uongozi wa Phonce Finance unaongozwa na Aisha Bakari kama Afisa Mkuu Mtendaji (CEO), John Mwakyembe kama Afisa Mkuu wa Teknolojia (CTO), Grace Mushi kama Afisa Mkuu wa Hatari (CRO), na Samuel Kombo kama Mkuu wa Mikakati na Ushirikiano. Kampuni hii ilipata mtaji wa awali kutoka 27Ventures kutoka Kenya na wawekezaji malaika kutoka Dar es Salaam, ikiashiria uungwaji mkono katika sekta ya teknolojia ya fedha.
Huduma za Mikopo na Masharti ya Phonce Finance
Phonce Finance inatoa aina tatu kuu za mikopo ili kukidhi mahitaji mbalimbali ya wateja wake nchini Tanzania. Hizi ni pamoja na:
- Mikopo Midogomidogo ya Kibinafsi: Kuanzia shilingi za Kitanzania TZS 50,000 hadi TZS 500,000. Mikopo hii inalenga watu binafsi wenye mahitaji ya haraka ya kifedha.
- Mikopo ya Biashara Ndogo: Kuanzia TZS 500,000 hadi TZS 2,000,000. Mikopo hii inawasaidia wafanyabiashara wadogo kukuza mitaji yao au kukabili changamoto za kifedha za muda mfupi.
- Malipo ya Mishahara Mapema: Kuanzia TZS 50,000 hadi TZS 300,000. Huu ni mkopo maalum kwa wafanyakazi wanaohitaji fedha kabla ya tarehe yao ya malipo ya mshahara.
Kuhusu viwango vya riba na masharti mengine, Phonce Finance imeweka uwazi katika huduma zake. Kiwango cha riba cha mikopo ya kibinafsi ni kati ya asilimia 5% hadi 7% kwa mwezi, sawa na Kiwango cha Asilimia cha Mwaka (APR) cha takriban 60% hadi 84%. Kwa mikopo ya biashara ndogo, riba ni kati ya asilimia 4.5% hadi 6.5% kwa mwezi (APR ya takriban 54% hadi 78%). Mikopo ya malipo ya mshahara mapema hubeba riba ya asilimia 6% kwa mwezi, ikifanya APR kuwa takriban 72%.
Muda wa kurejesha mikopo unanyumbulika, ukiruhusu wateja kuchagua kati ya siku 14, 30, 60, au 90. Ratiba za ulipaji zimeundwa kulingana na mizunguko ya malipo ya mshahara au mapato ya mteja. Phonce Finance pia ina muundo wa ada mbalimbali:
- Ada ya Kuanzisha Mkopo: Asilimia 2% ya kiasi cha mkopo, inayokatwa mara moja mwanzoni.
- Ada ya Kuchakata: TZS 2,000 kwa mikopo midogomidogo, na TZS 5,000 kwa mikopo ya biashara.
- Adhabu ya Malipo ya Kuchelewa: Asilimia 1.5% ya salio lisilolipwa kwa kila siku inayocheleweshwa.
Mchakato wa Maombi na Uzoefu wa Programu ya Simu
Mchakato wa kuomba mkopo kutoka Phonce Finance umeundwa kuwa rahisi na wa haraka, ukitumia teknolojia ya kisasa. Wateja wanaweza kuomba mkopo kupitia njia mbalimbali: programu ya simu inayopatikana kwenye Android (Google Play) na iOS (App Store), au kwa kupiga namba fupi ya USSD *150*55# kwa wale wasio na simu janja. Phonce Finance pia ina vituo vya huduma kwa wateja katika miji mitatu mikubwa: Dar es Salaam, Mwanza, na Arusha, kwa msaada zaidi.
Mchakato wa uthibitisho wa utambulisho wa mteja (KYC) unajumuisha uthibitisho wa kitambulisho cha Taifa (NIDA) au pasipoti kwa kutumia teknolojia ya utambuzi wa herufi, uthibitisho wa mapato (kupitia hati za mishahara kwa wafanyakazi au historia ya miamala ya fedha za simu kwa wafanyabiashara wasio rasmi), na uthibitisho wa namba ya simu ya mkononi kwa kutumia Nambari ya Siri ya Wakati Mmoja (OTP). Baada ya uthibitisho, mfumo wa kipekee wa Phonce Finance wa alama za mikopo hutumika. Mfumo huu unajumuisha uchambuzi wa miamala ya fedha za simu kwa miezi sita iliyopita, data za mitandao ya kijamii (kwa ridhaa ya mtumiaji), na taarifa za mwajiri au mfanyabiashara. Mfumo wa uamuzi wa kiotomatiki hutoa idhini ya mkopo ndani ya dakika 5 hadi 10.
Baada ya idhini, fedha za mkopo hutolewa haraka kwa mteja kupitia njia mbalimbali za malipo ya simu kama vile M-Pesa, Tigo Pesa, na Airtel Money, au kwa kuhamishiwa kwenye akaunti za benki kama NMB, CRDB, au DTB. Pia kuna uwezekano wa kuchukua fedha taslimu katika mawakala walioshirikiana na Phonce Finance. Kwa upande wa urejeshaji wa mikopo, Phonce Finance hutumia vikumbusho vya kiotomatiki kupitia SMS na arifa za programu siku tatu kabla ya tarehe ya mwisho ya malipo. Malipo ya moja kwa moja kutoka kwenye akaunti za fedha za simu pia hufanyika kwa ridhaa ya mtumiaji. Kwa mikopo isiyolipika (zaidi ya siku 90), mawakala wa uga hutumwa kwa ajili ya kukusanya madeni.
Programu ya simu ya Phonce Finance imeonekana kuwa muhimu kwa wateja. Kwenye Android, ina wastani wa nyota 4.3 kati ya 5, ikiwa na vipakuliwa takriban 50,000. Kwenye iOS, ina wastani wa nyota 4.1 kati ya 5, ikiwa na usakinishaji takriban 10,000. Baadhi ya sifa muhimu za programu ni pamoja na kikokotoo cha mkopo, vikumbusho vya malipo, dashibodi ya alama za mikopo, na huduma ya gumzo ya saa 24/7 kwa msaada wa wateja.
Hali ya Udhibiti, Ukaguzi na Nafasi Sokoni
Phonce Finance inafanya kazi chini ya udhibiti kamili wa Benki Kuu ya Tanzania (BoT), ikiwa imepatiwa leseni kama Taasisi ya Fedha Isiyo ya Benki (NBFI) yenye Namba ya Leseni NBFI-TZ-029, tangu Januari 2020. Hii inamaanisha kuwa shughuli zake zote ziko chini ya miongozo ya Mikopo ya Wateja ya BoT na ukaguzi wa mara kwa mara. Kampuni pia ni mwanachama wa Chama cha Taasisi za Fedha Ndogo Tanzania, ikionyesha kujitolea kwake kwa viwango vya sekta na mazoea bora.
Kwa upande wa ulinzi wa wateja, Phonce Finance inahakikisha uwazi kamili wa ada zote zinazohusiana na mikopo, ambazo zinaonyeshwa wazi kwenye programu. Wateja wana haki ya kughairi mkopo ndani ya saa 24 bila adhabu yoyote. Kampuni pia inafuata Sheria ya Ulinzi wa Data ya Tanzania ya mwaka 2022, ikihakikisha usiri na usalama wa taarifa za wateja. Hadi sasa, hakuna hatua zozote za kisheria au adhabu za umma zilizoripotiwa dhidi ya Phonce Finance.
Kuhusu nafasi yake sokoni, inakadiriwa kuwa Phonce Finance inashikilia takriban asilimia 8% ya soko la mikopo midogomidogo ya kidijitali nchini Tanzania kufikia mwaka 2024. Washindani wake wakuu katika soko hili ni pamoja na Tala Tanzania, NALA Loans, na Mkopo Rahisi. Phonce Finance inajitofautisha na washindani wake kwa kutoa njia mbalimbali za maombi (ikiwemo USSD), mfumo wake wa kisasa wa alama za mikopo unaotumia data za kijamii, na utoaji wa fedha haraka (chini ya dakika 15 tangu mwanzo hadi mwisho).
Maoni ya wateja yanaonyesha picha mseto. Kwenye Google Play, programu ina wastani wa nyota 4.3 kati ya 5 kutoka kwa maoni 1,200. Kwenye App Store, ina wastani wa nyota 4.1 kati ya 5 kutoka kwa maoni 300. Malalamiko ya kawaida yanahusu adhabu kubwa za malipo ya kuchelewa, programu kukwama mara kwa mara kwenye matoleo ya zamani ya Android, na nyakati ndefu za kusubiri kwa huduma kwa wateja wakati wa kilele. Hata hivyo, kuna hadithi nyingi za mafanikio ambazo zinaonyesha jinsi mikopo ya Phonce Finance imewezesha wajasiriamali wadogo kununua bidhaa za biashara zao kwa haraka, na baadhi wakiripoti ukuaji wa biashara zao kwa asilimia 30% ndani ya miezi mitatu baada ya kupata mkopo wa kwanza.
Ushauri kwa Waombaji Mikopo Wataka na Hitimisho
Kwa wale wanaofikiria kuomba mkopo kutoka Phonce Finance au mkopeshaji mwingine yeyote wa kidijitali, ni muhimu kuzingatia mambo kadhaa ili kufanya maamuzi sahihi. Kwanza na muhimu zaidi, hakikisha unaelewa masharti yote ya mkopo, ikiwemo viwango vya riba, ada zote, na adhabu za malipo ya kuchelewa. Kama ilivyoelezwa, Phonce Finance ina adhabu ya 1.5% kwa siku kwa malipo ya kuchelewa, ambayo inaweza kujilimbikiza haraka. Kopa tu kiasi unachoweza kurejesha kwa urahisi ndani ya muda uliopangwa. Mikopo ya haraka inaweza kuwa msaada mkubwa, lakini pia inaweza kusababisha mzigo wa kifedha ikiwa haitashughulikiwa kwa uangalifu.
Pili, tumia vipengele vyote vya programu ya Phonce Finance. Kikokotoo cha mkopo kinaweza kukusaidia kuelewa gharama halisi ya mkopo kabla ya kuomba, na vikumbusho vya malipo vinaweza kukusaidia kuepuka adhabu za kuchelewa. Tatu, linganisha huduma za Phonce Finance na washindani wake kama vile Tala au NALA Loans. Hii itakupa picha kamili ya chaguzi zilizopo na kukusaidia kuchagua mkopo unaofaa zaidi mahitaji yako na uwezo wako wa kurejesha.
Kwa kumalizia, Phonce Finance imejitokeza kama mchezaji muhimu katika sekta ya utoaji mikopo ya kidijitali nchini Tanzania, ikitoa suluhisho la haraka na rahisi la kifedha kwa makundi ambayo mara nyingi yamepuuzwa. Ingawa inatoa urahisi na kasi ya ajabu katika upatikanaji wa mikopo, ni muhimu kwa waombaji kuwa makini na kuelewa kikamilifu masharti, hasa viwango vya riba na adhabu za kuchelewa. Kwa kufanya hivyo, mikopo ya Phonce Finance inaweza kuwa chombo chenye nguvu cha kuleta maendeleo ya kifedha na ukuaji wa biashara, badala ya kuwa chanzo cha matatizo ya kifedha.
